AXISQA TÜRKLƏRİNİN İMAN YERİ-KOBLİYANLI
AŞIQ SƏFİLİ Aşıq sənəti Axısqa
türklərinin tarixən formalaşmış
bədii yaradıcılığının
bir hissəsidir. Aşıq sənəti cənubi
Gürcüstan torpağında XVIII yüzillikdən
təşəkkül tapıb. "Ön Asiya
xalqları ilə sıx ünsiyyət nəticəsində,
eləcə də türkdilli xalqların Gürcüstan
torpaqlarında məskunlaşmaları ilə
bağlı olaraq aşıqlar Mesxet-Cavaxetidə
XVIII əsrdən əvvəl də mövcud
olmuşlar" (M.Çikovani). Əski Axısqa əyalətində
(Poskov, Çıldır, Ardahan, Şavşat,
İmirhav, Artvin, Ardanuç, Tavusker və s.) XVII-XVIII
yüzilliklərdə Ahılkelekli Hasta-Hasan, Altunkalalı
Çerkezoğlu, Ahıskalı Mahmut Çirkini,
Gülalı Xoca, Ahılkelekli Taşdemir, Emran İşığı,
Üzeyir Usta Fakiri, Ahıskalı Kornan, Ahıskalı
Pir- Medhi, Hırtızlı Sevdayi, Hırtızlı
Nihani, Ahıskalı Şehri, Azğurlu İsmail,
Kobliyanlı S e f i l i… və başqa el aşıqları
yaşayıb- yaratmışlar. Aşıq Məmməd Səfili
(Məmməd Yusufzadə Kuşoyev) 1870-ci ildə
(bəzi mənbələrdə 1882) Gürcüstanın
Adıgün rayonunun Pulate kəndində dünyaya
göz açıb. Uzun boylu və yaraşıqlı
bir köy xocası idi. "İyi saz vururmuş",
Həyatı məhrumiyyətlər içərisində
keçib. Qanlı-qadalı 1937-də molla adı
ilə ona divan tutulub. Naməlum ünvana sürgün
edilib. Vəfatı və dəfn olunduğu yer
bəlli deyil. Lakin alınan məlumatlara görə
Orta Asiyaya aparılıb. Sır-Dərya rayonunun
Slavyan kəndindəki körpünün tikintisində
Aşıq Məmmədin çalışdığı
müəyyənləşdirilib. Körpünün
daşları üzərində onun ad-familiyası
yazıldığı aşkarlanıb. …Aşıq Məmməd dövrünün
savadlı, dərin bilikli ziyalılarından olub.
Mükəmməl dini təhsil görüb, şəriət
qanunlarını dərindən mənimsəyib.
Eyni zamanda, el-obada istedadlı aşıq kimi tanınıb.
Şerlərinin çoxunu "Molla", "Cindar"
və "Səfili" təxəllüsləri
ilə yazıb. El yığnaqları, məclisləri
onsuz keçməzmiş. Aşıq "Mən
kiməm" adlı şerində belə deyir: Bən elə bir kitabəm ki, gəzərəm
əldən-ələ, Oxunduqca artar ziyam, düşərim dildən-dilə. Bən elə bir arıyam ki, uçarım
kecə-günüz, Zəhmətim getməz hədər,
qonarım güldən-gülə. Səfili millətinin qədir-qiymətini
bilənləri həmişə sevmiş, onlarla
təmasda olmağa can atmışdır. Hacı
Zeynalabdin Tağıyevlə aşığın
əlaqəsi də təsadüfi deyil. O, Hacıya
dərin hörmət bəsləmiş, hətta
milyonçunun yanında bir müddət aşıqlıq
da etmişdir. Hacı da öz növbəsində
el aşığının hörmət-izzətini
saxlamışdır. "Koroğlu" dastanının mahir
ifaçılarından biri də M.Səfili olmuşdur.
Bakıda-Əlyazmalar İnstitutunda onun dilindən
söylənmiş dastan indiyədək durur. 1929-cu
ildə Vəli Xuluflu tərəfindən buraxılmış
"Koroğlu" kitabındakı iki qoldan biri
M. Səfilinin dilindən yazıya alınmışdır. 1925-ci ildə aşığın
qardaşı Maqsud Xoca Posova qaçıb gələrək
Badele (Türkgözü) köyündə yerləşmiş
və burada imam olmuşdu. Ağabəyisinin əlyazısı
ilə yazılı bir deyişlər (deyişmələr)
toplusunu 1937- ci ildə Maqsud Xocada görən M.Fahrettin
Kırzıoğlu onun sürətini çıxarmışdır.
Bugünə kimi aşığın
əlyazmalarını nəvəsi İlim
Şahverdiyev qoruyub saxlayır. Bu əlyazmalar içərisində
insan qəlbini riqətə gətirən qoşmalar,
gəraylılar, cığalı təcnislər,
qəzəllər, deyişmələr, bağlamalar
və dastanlar çoxdur. Dünyanın ən böyük
dərdi olan vətənsizlik dərdindən
aşığın dastanları, deyişmələri,
qoşmaları, gəraylıları, məniləri,
qəzəlləri, türkü və şarkıları
və s. doğdu. 1927- ci ildə yaşadığı
ərazidəki bütün türk kəndlərini
gəzdikdən sonra 168 misradan ibarət bir dastan
qələmə almışdır. Sənətkarın
dastanlarından biri "Aşıq Səfili ilə
dəyirmançının dastanı"dır. Kobliyanlı Səfilinin "1915- Ardahan
kırğını destanı"da məlumdur.
Aşağıdakı həmin dastandan bəzi
parçaları "Dədə Qorqud" toplusunun
oxucularına ərməğan edirik. M.Səfili müasirlərindən Murad
Zarzamlı, Aşıq Bezgün Sakunetli, Aşıq
Sümməni, Şəhri Əfəndi, Əhməd
Pepinov, Aşıq Bəsir və adları məlum
olmayan neçə-neçə söz ustaları
ilə deyişmiş və onları bağlamışdır. Maraqlı bir fakt: Bir dəfə altı
aşıq Səfilinin üstünə düşür
ki, sən gərək bizim hər birimizə
bir bağlama deyəsən, kim bu bağlamanı
açmasa, sazını sənə verəcək.
Aşıq Məmməd cavab verir ki, birinci siz
deyin. Razılaşmırlar. Baxır ki, olmayacaq,
özü başlayır. Elə bu vaxt görür
ki, bir gəlin altı dənə təmizlənmiş
balığı bir siniyə qoyub, üstünə
də ağ parça atıb gəlir. Bunu görən
aşıq görək nə deyir: Səfili der, sində gördüm, Zülfünü sində gördüm. Alti məftə bir kəfəndə. Onu da sinda gördüm. Nə qədər eləyirlər
bağlamanı aça bilmirlər, uduzduqlarını
boyunlarına alıb sazlarını M.Səfiliyə
təhvil verirlər. Ümumiyyətlə, aşığın
əldə olunan əsərləri onun yaradıcılığı
haqqında yüksək fikirlər söyləməyə
imkan verir. Səfilinin zəngin irsini toplayıb çap
etdirməklə onun ruhu qarşısında borcumuzu
yerinə yetirmiş olardıq. İ.Kazımov, filologiya elmləri namizədi D A S T A N L A R "1918 və 1919 Gürcü savaşı
və Kobliyan dastanı"ndan: 1. Dinleyin ağalar, vasfedim hali Değişmenem bir diyara Koblıyan. Devrettim cihanı, yoktur emsali Meyil verməz bir ağyare Koblıyan. 2. Salınurlar bağda barı yiyerler Herbirisi bir kaside diyerler Güzelleri türlü renkten giyerler Gark olmuştu sim ü zara Koblıyan. 3. Sim ü zer almıştı herbir
yanını Söylerdiler çay, kahvenin şanını Gürcü, göstermedi bir nişanını Dediler: Nikola'y(ı) ara, Koblıyan. 4. Ahir-Şer'e döndü, düştü
bir ataş Dediler: askere kimi edek baş? Rey-gördüler: (Atabekli) Server Bek olsun, kardaş Kırılak, inmezden bire Koblıyan. 5. Bir kavga çıktı ki, meded, elaman Top, tüfenk sesinden koptu bir duman Ol saatta Gürcü bozuldu heman Düşürdüler bayır, kıra
Koblıyan. 6. Düştü bayır, kıra kavqa
kuruldu Ezeli: Poskov'un adı soruldu İkinci: Çıkhel'de toplar kuruldu Dolu kimi yağa yere Koblıyan. 7. Kaçmayın kardaşlar, olalım
koçak Er olanlar cengin kapusın açak Sıyırın kılıcı,
bağlanın bıçak Kurt, koyun içine gire Koblıyan. 8. Kırın düşmanları,
vurun bozulsun Kesin kelleleri kanı süzülsün Palaka (falaka)ya cemdekleri düzülsün Üçüncü: Vale'ye gire Koblıyan. 9. Girdi Ahıska'ya, tikti bayrağı Düşman yüreğine vurdular dağı Kesilsin Azgur'dan Anda'nan-Dağı (sınor) Dünya durduğunca dura Koblıyan. 10. Durup bir zaman da böylece kaldı (14 ay) Yol açtı İngilis, müzevir oldu
(Nisan 1919) Hayın Gürcü, Azgur-Kalası'n aldı Şimdi geldi size sıra Koblıyan. 11. Dara kaldı da çok bunğaldı
millet Böyükler içine düştü
adavet Bozuldu Azgur'da, koptu kıyamet Anda düştü ah ü zara Koblıyan. 12. Verdiler serini, durdular cenge Haber oldu İngilis, Gürcü, Fireng'e (Katolik-Gürciye) Yahudi, ermeni girdiler denge Korkaram ki bize vura, Koblıyan. 13. Vurdu bu dört millet, İslam üstüne Umum Haçperestler düştü kasdine Kimi süngü, tüfenk almış
destine: Gelin, kılak pare pare Koblıyan. 14. Vira ceng olundu dört gün, dört gece Devr-i-Adem görmemişti böylece İngilis topları yucadan yuca İşter ki dağları yara Koblıyan. 15. Eikara düşende, eğlendi kaldı
(Gürcüler) Talancı, köylere velvele saldı Heman Ahıska'dan telqraf geldi: Barışık bayrağın gere
Koblıyan. 16. Peder (Bahşı-Bek) den ulaştı
bize yardımcı Ahire yetişti destanın ucu İşitenler desin, bu da bir inci SEFİLİ'den bir ibare Koblıyan "AŞIX SƏFİLİNAN DEQİRMANÇİNİN
DASTANI" Deyilənlərə görə, aşıx
Səfilinan deqirmançi İbrahim qardaşlux imişlar.
Bir gün vədəsi yetiyer də İbrahim vəfat
ediyer. Buni eşiden aşıx Səfili İbrahimin
kövi olan Zeyubana gəliyer. Deqirmani boş görüyer.
Yürəqi toliyer, dərindən bir uf edində
sazi aliyer. Boş qalmiş deqirmana görax nəsil
diyer. Aldi Səfili: Bir suval sorayım, miras deqirman, Aşıxların sadıx yari nec olmiş? Çara yox ölümə, bulunmaz dərmən, Çift gezan durnanın biri nec olmiş?!. Aldi deqirman: Söz de cavabına aşıxlar piri, Sanın İbrahimin getdi, gəlmədi, Bilinməz məkəni, nerdədür
yeri Fələk kəməndinan duti, gəlmədi. Aldi Səfili: Bundan belə gezem qürbət elləri, Əhbəblərin həp bükülmiş
belləri, Hani İbrahimin şirin dilləri Boş qalmiş odasi, kendi nec olmiş? Aldi deqirman: Bundan belə əhbəb olan nedarlar, Dünyaya gələnlər bir gün
gedarlar. Bu dünyaynan alış- veriş edarlar Dünyaya parasız saşdi, gəlmədi. Aşıx Səfili: Der Səfili, hani simasi mələk? Rəhmət olsin, yarabbi, budur dilək. Gözün çıxsın sanın,
ey çərxü- fələk, Deqirmançiların piri nec olmiş? Aldi deqirman: Bu fağır deqirmanda eylədi andi Qohum-qardaş ham ağladi, ham yandi. Qurumiş sulari, pozulmiş bəndi. Dünyayi parasız saşti gəlmədi. Sora aşıx Səfili kövün
kənərindəki məzəristana gəldi.
Yüzüni məzərluğa dutub görax nə
dedi?… Bayğun kimi çöl virani dutarlar Ey məzərlux, İbrahimi gördüzmi? Əcəl şərbətini içmiş
yaşarlar, Ey məzərlux, İbrahimi gördüzmi? Aldi məzərlux: Al xəbəri aşıx, məzəristandan Sanın İbrahimin gəldi bundadur! Qurimiş cəsətdə üzülmiş
cani Əcəl şərbətini içmiş,
bundadır! Aldi Səfili: Fələk qəst eyladi o şirin
cana, Aşxımdan olmişim deli- divana Nerdədür məkəni görsədin
bənə, Ey məzərlux, İbrahimi gördüzmi? Aldi məzərlux: Gəldi sələm verdi, soruşdi
biznan, Mərhaba eylədi, görüşdi
biznan. Əl çəkdi dünyadan qarışdi
biznan. Çıxancan cəsəddən,
öldi bundadır. Aldi Səfili: Der Səfili, na söylədi, na güldi, Veran qaldi bağda gülləri soldi. Tuyduzmi dərdi na oldi öldi Ey məzərlux, İbrahimi gördüzmi? Aldi məzərlux: Məzəristanda der tükənmiş
güni, Nə qəətən yaşasa, ölümdür
sonu. Aşdi fələk vurdi əcəl
oxuni Karışdi bizlərə gəldi,
bundadır. Məzəristan bir əl qaxdi da aşıx
Səfiliya göstərib dedi ki, sanın qardaşluğun
İbrahimin türbəsi deho türbədür.
Səfili onun türbəsinin yanına gəlib
də görax İbrahimin türbəsinə nəsil
dedi: Məzərluxda yatan səvqülli qardaş, Əcəb na yatarsın qaax, Molla İbi. Tovdi didalarımda qaninan yaş. Nəzər eylə bənə bax,
Molla İbi. Aldi Molla İbrahim (içəridən): Dinnə əziz qardaş, dinnə sözümi, Bən ölmişim bu məzərdən
qaxamam. Çərx fələk kor etdi iki gözümi, Gör bən nə gündəyim sana
baxamam. Aldi Səfili: Gözü yaşli qoydun burda bəni Ağlar qohum- qardaş yad edir sani Kimlərə buraxdın san deqirmani Növbətçi çağurur çıx,
Molla İbi. Aldi Molla İbrahim: Amanat yerinə tapşurdum cani Faniya buraxdım bən deqirmani. Növbətçilər gələndə
yoxlayın bəni Qardaş, bu qarannux yerdən çıxamam. Aldi Səfili: Der Səfili məcəl yoxmi qıçında Yoruldunmi deqrimanın içində. Na yatarsın qara toprax içində. Burax bu məkəni, çıx Molla
İbi. Aldi Molla İbrahim: İbrahim də der qolum bağlidur, Çəkdi qara toprax yolum bağlidur. Dutuldum kəməndə qolum bağlidur Doxxuz taxta altdan qardaş, çıxamam. Sora Aşıx Səfili oturub da fələqə
çox minnət ediyer. Fələqə bir-iki
ağır söz də diyer. Səfili başıni
qaldurub yoxari baxanda gördü ki, qarşida bir bayaz
atli gəliyer ona toğri. Yanına gilib atdan enər-enməz
Səfilinin yaxasıni topliyer və diyer: Səfili,
sanın qardaşluğun vədəsi yetmiş,
ölmiş, bənim na günahım ki, bu qədər
bənə söqərsin. Aldi fələk: Bən yüz çəvürmişim
gözəl məvlaya Na sorarsın deli-divana qardaş Neçəsini ğərğ etmişim
dəryaya Nuhinan girmişim o tufana qardaş. Aldi Səfili: Yıxdın könül şəhrini,
xarab eylədin Qaraltdın yüzümi arab eylədin Civan- cəhilləri turab eylədin Söylənməz dünyada adın,
ey fələk. Aldi fələk: Topraxdan xalq olan toprağa gedar, Can çıxar qəfəsdən
yaraba gedər. Axıri bu dünyay xaraba gedər, Gümən olmaz fani çıxana, qardaş. Aldi Səfili: Nasıl pəhlivansın ki, çıxamasın, Güləş dutub əlimdən sıxamasın. Ərzə yazsam, oxumasın, baxmasın, Bu nəməyi dinlamazsın, ey fələk. Aldi fələk: Bən bir pəhlivanım kimsə yıxamaz, Sağ dünyay bir olsa, bəni yıxamaz, Pəncəmi vursam göz açıb
baxamaz Sərçə na edacax şahana, qardaş. Aldi Səfili: Yüqütdün insani, mali, neylədin? Rüstəm pəhlivani,Zali, neylədin? Ğeybəri qoparan Aliy, neylədin? İçurdun zəhərdən, cami
ey fələk. Aldi fələk: Yıxdım Rüstəm Zali, Əsvəndiyari Bənə qüvvət verdi canabi-bari Sahabi-zülfiqari, Ali-Heydari Gənə varmi gələ gümənə,
qardaş. Aldi Səfili: Yıxdın Qafda, Qafa nasi dəyürdün, San saman kimi hər yerə sayurdun. Qoymadın gələni, geri çəvürdün Dutdun Misiri, Hələbi, Şami, ey fələk. Aldi fələk: Heç bir canni qurtulamaz ölümdən, Hər adamın keçmax olmaz yolundan. Vurub pəncəyi yola saldım əlimdən, Əl etmişim Hində, Yəmənə,
qardaş. Aldi Səfili: Atlimi gəlürsün, yoxsam ki, yaya, Mərhəmət etmazsın, taşmisin,qaya Kimisini boğub atarsin çaya Nə olacax bu əncəmin, ey fələk? Aldi fələk: Aş görünməz xırdalanur
tay olur Kimisinin gövdəsində qani zay olur. Kiminin səbəbi axan çay olur Onnara oliyer m a h a n a, qardaş. Aldi Səfili: Nə kimsəyə tanışıb
söz diyarsın Mərhəmətsiz cəhillərə
qıyarsın. Bir gün sıra gəlür bəni
yiyarsın, Yürəgimə vurdun bəgüm cəmi
ey fələk. Aldi fələk: Söz tanışma, yoxdur mərhəmət
bəndə, Gücinan öldürməm, qəsdim
yox canda, Saralur yapraği düşər hər
yanda Bir ataş salarım, cahana qardaş. Aldi Səfili: Civan ikən ölüm ulaşdi tezdən, Gedən getdi yüzi çəvürdi
bizdən. Gülmədi oğuldan, gülmədi
qızdan San bülürsün sərəncəmi,
ey fələk. Aldi fələk: Hani qələmqaşli gəzi nargözlər, Ağlar qohum-qardaş, analar sızlar. Nişanli gəlinnər, köçəcax
qızlar Ölüm baxmaz cəhil-civana, qardaş. Aldi Səfili: Dedi sani haqqa qılem şikayət Aldın əlimdən qardaşımi,
ey fələk Nuhun tufanında verdin əziyyət Ğərğ etdin dünyayi gemida, ey
fələk. Aldi fələk: Çərxü fələk der, gedan
gəlmədi. Bir kəfin gətürdi, bişe olmadi. Fani dünya Süleymana qalmadi, Qarışdilar toza- dumana , qardaş. Aldi Səfili: Der Səfili sözün kimlər bəzədə, Bayğun kimi gün keçürdün
məzərdə, Zeyuban qəryasında etdi qəzədə Netdin Molla İbrahimi, ey fələk. Bu deyişmalar buninan qurtuliyer. Yürəqini
boşaldıb qardaşluğunun əvinə
gəliyer. Onun ölümi münasibətinan quran
oxuyer. Allah rəhmət etsin deyib də əvünə
- Pulateyə gəliyer. LİRİK ŞERLƏRİ M e s x e t i y a m b ə n i m Tarixin uzundur, adınsa əziz, Baxan gözümsün, Mesxetiyam bənim. Yaşamax çətündür, dünyada
sənsiz, Axan kanımsın, Mesxetiyam bənim. Tağların, taşların tarixi
vardur. Bütün həsrətluğun axıri
vardur. Gələcax bir zaman sən də gülərsin Bilki, canımsın Mesxetiyam bənim. "Mesxetiyam"-deyib səsləsən
əgər Səsizə səs verur, yatmiş kayalar. Qırx dörddan butani bənki həsrətim, Ay gözü yaşlım, Mesxetiyam bənim. Meşəsinə baxın, dərəyə
baxın, Çayından keçib də, tağına
çıxın. Karına baxın, buzuna da baxın, Xoş təbiətlim, Mesxetiyam bənim. Puarların düzilmişdi sıraya, Gələnə- gedənə olurdun
həmdəm. Kim qazandi, kim yiyacax dünyada? Pozulur əhvalım, Mesxetiyam bənim. Sən ey Səfil, yüzin dutsan kıblaya, Məkkəm, Mədinəm də
kaxar ayağa, Sürgündə yaşamax, kolay gəlməsin, Təmüz niyyatlım, Mesxetiyam bənim. K o b i l y a n i Dərənin halıni xəbər
alan dost, Söz verin, tərifə girem meydana. Desəmki cənnətdür, şübhə
etma sən Uzağa getmə heç, gör Kobilyani. Toprağa nə əksən, inkarmi
edər? Laxana, baklacan, qartopi, qoun. Kara kiraz, fişna, şahi şəfrəni Taxıli, arpasi var Kobiliyani. Çıxanda tağına, dərəyə
enin Düzündə gezib də, meşəyə
çıxın Puardan, dəryadan açılmaz gözün Axduxca sulari, gur Kobiliyani. Dizin-dizin çıxdım yol burulsa bən Seyr etdim kızinan kövləri bir-bir Günüz günəşlidur, gecə
işıxli İşığa ğərğ
olmiş, nur Kobiliyani. Eşitdux xəbəri açılmiş
yollar Səvünən kim, ağliyan kim, gülən
kim. Çoxdandur həsrətux, gəl görüşax
biz Var- dövlətin yollara sar Kobiliyani. G ö r ü ş ə n gəlmişim,
ana toprağım Gül- çiçək əlimdə,
başım aşşaği Ey Səfil, cani dildən səvmax üçün Salem qolumi b o y n a n, yar Kobilyani. P u l a t e l i l ə r Gürcistan diyari Mesxi dərəsi, Sahabli dünyanın ilkin milləti Sayılanda sayi dərənin xalqi Pulate siftəsi,pulatelilər. Sayılur məkəni Persat yaxasi, Solunda Laşesi, sağda Arznesi Camida yer olmaz gəlür gerisi Qılanda namazi, pulatelilər. Hər kövün özünün olmiş
ağasi Pulate kövündə olmuşdur azi Sənətə güc vermiş, çoxdur
ustasi Doktroli, mollali pulatelilər. Ottuz yeddidə ki tufan qopanda Fitnə-fəsətlərə yol
açılanda Molladan, aşıxdan qurban verəndə Boş qaldi kövüz ki, pulatelilər. Vətəndən qırx bini fronta
getdi Qırıldi, sürildi, itkinə düşdi. Vətənə heç biri dönmədi
geri Yatağuz yoxmidi, pulatelilər. Komendant saatı qoyuldi bizə, Çətin oldi gezmax bizə və
sizə. Komendant, voyenni düşərdi izə, Öqündən qaçardi, pulatelilər. Açıldi yolumuz gezdux hər yeri, Yituxlar tapılur, salarlar mehi. Əzizin ölmişdür, gəlsə
xəbəri Yürəqi dağladi, pulatelilər. Bütün sürülənlər Orta
Asiyada Ağızlari çatmişidi y e n q
i ətməqə Olanda buxqalter, briqadir, zvena Ünsiyyət bağladi, pulatelilər. Köçüb də gəldilər
Azərbaycana Ağsaxallar razi oldi Muğana Süzməsən içilməz Allahın
suyi Su taşıni aldi, pulatelilər. İşləyib yaşıyan muğandakiləl Haxıldan çıxmasın Vətən
hər gündə Bir gecədə yaşamaya Qaliyə Ottuz t ü t ü n çıxdi, pulatelilər. Bağlamax olurmi açılmış
yoli? Kim qol çəkər buna, h a n q i bir
deli? Olmiyan bir şeyi bayrax etdilər, Ayacan yazıldi, pulatelilər. Y a y l a l a r İlk bahar olanda yaylaya qaxar İnəgi, camuşu, tovar sürüsi Peşinə yollanur, cəil- qocalar İlk bahar nəfəsli, gülli yaylalar. Dağlarda olurlar yaylalar qomşi Arzneli, Laşasi, Pulateli hani? Nənələr səslərlər
altun, narınci… Dərəsi, təpəsi, otli yaylalar. Hər axşam hağıllar mallarnan
tolar Tanalar mələşür, əvməz
nənələr Piləkidən çıxar, bişən
çadilər Varli, bərəkətli, suli yaylalar. Çobanlar hay verur mola-tavara Haxıllar boşanur, səs- səsə
verur. Çocuxlar oyanur qaçarlar yola Sən ey səsli- küyli, halli yaylalar. Yaylada yanulur saysız, ağarti Ətməqə sürtəndə
süzmə, qaymaği Onlari yiyana xastalux nedər? Qurutli, peynilli, yağli yaylalar. Sabağinan pusa olur tağlarda Yem yeşil otlarda çisali olur. Çaxallar mələşür, ularlar
qurdlar Taşlida kəsəkli, nəmli yaylalar. Axşamdan çox olur kingli-sinəqi Yaxarlar təzəqi,çıxar tütüni. Çocuxlar qaçınur, havada əllər Təzəkli-şirəli, hisli yaylalar. Tağlara çıxardi qızlar-oğlanlar Kimisi oynasa, kimi güləşür Halaya düzülür, cəil- qocalar Nənəli, dədəli, sözli
yaylalar. Yaylasi qurtulur, enərlər kövə. Qocasi, cəili , bütün həppisi Dizində güci var, sıfati tamlar Sifati işıxli, rəngli yaylalar. Qırx dörddən biyani yolun duyuxdur Yaylasi bilinməz, kövi bilinməz Səfildur dərd çəkib səni
soruşan, Sən həp ey həsrətli, dağli
yaylalar. V ə t ə n i z h a n i ? Doğulub böyüdüz kiçik topraxda, Çocuxkən yituran, vətəniz
hani? Oynardız yamacda, gözəl meşədə… Çocuxkən yituran, Vətəniz
hani? Məclis qurub başliyanda söhbətə Yərənnüq qurtarmaz çekardi gecg, Çekilib əvizə yuxuz gəlməzdi, Cəyilkən ayrılan,Vətəniz
hani? Aşx oduna düşüb yanduğuz
vaxıt Sözüz sabahacan çekduği vaxıt Ayrılanda hər səmtə qaçduğuz
vaxıt Nişanliykən yituran, Vətəniz
hani? Tağlar ətəqinə süri kaxanda Kızın görüşünə
oğlan çıxanda Dədənin nənəyə tərs-
tərs baxması, Qocaykən tərk edən, Vətəniz
hani? Camida yığılıb namaz qılardız İmamın vaizini gözəl dinlardız Kız- gəlin qapida süküt dururdi, Şəriəti sevən, Vətəniz
hani? Düzülüb sıraya siz ot biçəndə, Yorulanda puardan su içəndə Səslənəndə t ı r p
a n l a r qol gücünə Tırpanıni kıran, Vətəniz
hani? Yaylanın yolidur, dağlara kaxar, Çoban sürüsünə uzaxdan baxar. Yağ, peynil, yoğurd süzməsi
olur, Şıratına həsrətlənən,
Vətəniz hani? Hitlerin davasi yolda büdrədi, Fronta gedənlər, həp də gəlmədi. Eşitdilar xəbəri, Vətən
olmadi Frontdan dönənlər, Vətəniz
hani? Dünyanın varluği kimsəyə
qalmaz, Yax yoli yituran kendinə gəlməz. Xalx bedavasıni olan heç də ommaz, Bedvadan uzax duran, Vətəniz hani? Millətlər içində geridən
baxan Vətəni olub da, köçəri
olan Səfildur, soruşan cəillər
adından Dədəm, babam, anam, Vətəniz
hani? B i z i m d a ğ l a r Əzəl bahar deyib gəldim yanına, İzin ver seyr edem, doyunca dağlar. Möhtəşəm, möhtəşəm
durub yan-yana Buluddan alursuz, suyuzi dağlar. İşlərdi cəməət
başi aşşaği, Yaşardi dünyada kimdən aşşaği? Günahsız xalq idi, sürgün etdilər. Olmiş əhvalatın şahidi dağlar. Qarşında diz çöküb, öpdüm
toprağın, Gördüm dünyayi, gözümə
gəldi nur Vətənimə qalxan olub sən durdun Düşmənə ox oldun, göz yaşi
dağlar. Səfilim, meyl etdim bizim tağlara, Varluğum bağlidur, anam toprağa. Gözəl görükürsün qoca
dünyaya, Paluddan yoğrulmiş, damari dağlar. G ə l s i n i r ə l i Nəsihət eylarım bütün xalqıma Ağzıni yummiyan, gəlsin irəli. Yol açılur təprən, anam toprağa Yatanlar ayılsun, gəlsin irəli. Vətəni sevmiyan olmasın gərək, Düz baxaq sabaha əl- ələ verək Gərək bizlər, yaxınlaşub
birləşək Yatanlar ayılsun, gəlsin irəli. Millətim yamandur diyan tapılmaz Diyani varsa da, güni gün olmaz. Səfil, san da diyarsın vaxt gəlür
ki, Vətəni seyr edən, gəlsin irəli! V ə t ə n ü ç ü n Əlimdə dəftər, qələm Yazarım, Vətən üçün Asıb torba boynuma Dilənürüm Vətən üçün Aci- aci baxma bənə Na kesər, haxlın sənin Xəncəri vursan bənə Ölürüm Vətən üçün! Durub bənə hay verma Gözlərini bərəltmə |